Bij Rogier Hemans De techniek van het koelen is nu al meer dan drieduizend jaar oud. Toen al werden er ijsblokken gehakt waarin voeding terechtkwam zodat het niet te snel kon bederven. De Chinezen waren hier vooral heel bedreven in. Zij haalden ijsblokken uit de bergen en isoleerden die in grotten met aarde of stro. Zo creëerden ze eigenlijk de eerste, nog heel natuurlijke koelcel. De Europeanen volgden later en maakten voor koeling van eten gebruik van ijskelders. Ook hier kwamen enorme blokken natuurijs in terecht.
Van koelgrot naar koelkast
Begin 20e eeuw was, mede door de Industriële Revolutie, meer geld beschikbaar. De gegoede burger en zelfs de redelijk verdienende arbeider kon een ijskast aanschaffen. Zo’n kast werd gekoeld door een staaf ijs in een verzinkte bak te vlijen. De Industriële Revolutie kreeg vervolgens ook vat op gekoelde systemen. De eerste mechanische koelkast werd feit. Het ijs verdween als koelhouder en werd vervangen door speciale koudemiddelen waaronder:
• Zwaveldioxide
• Ammoniak
• Koolstofdioxide
In de jaren 30 van de 20e eeuw was er een hevige strijd tussen de handmatig met ijs te vullen ijskast en de mechanisch gekoelde koelkast. De ijsstaven van de ijskasten werden al wel gemaakt door volautomatische ijsfabrieken. De chemische koudemiddelen van de jaren 30 waren geen lang leven beschoren. Ook toen had men al snel door dat deze middelen zeer schadelijk waren voor het milieu.
Van koelkast naar koelcel
Daarna kwam de koelkast. En voor de horeca de koelcel. De professionele koeltechniek van vandaag de dag gebruikt vaak sandwichpanelen. Deze hebben een zeer isolerende laag van PIR. Hoe dikker die laag, hoe minder een koelcelmotor aan de slag hoeft om de cel op lage temperatuur te houden. Die koelmotoren koelen met hulp van een splitkoelsysteem. De motor zit zelf buiten de cel terwijl binnenin een verdamper zit. Motor en verdamper zijn met elkaar verbonden. De motor vernevelt een vloeistof waaraan de warmte wordt onttrokken. Je krijgt dan koele lucht die de cel in wordt geblazen. Vroeger waren daarbij nogal schadelijke CFK’s betrokken. Maar tegenwoordig worden veel minder schadelijke chemicaliën benut.
Stroomuitval
Horecamedewerkers zullen het fijn vinden dat ze niet net als de oude Chinezen helemaal de berg op moeten voor een paar blokken ijs. Het enige is een regelmatige check van de koelruimte. Werkt de koelmotor nog naar behoren. Is er niets mis met de elektra? Het is trouwens geen ramp als de stroom korte tijd uitvalt. De sandwichpanelen houden de boel in de koelruimte nog behoorlijk lang koud.
Tips voor een goed werkende koelcel
Koel verantwoordelijk. Laat je cel aansluiten door een professional die een STEK-certificatie op zak heeft. Zo ben je er zeker van dat er geen schadelijke vloeistof vrijkomt die in de opgeslagen producten terecht kan komen. Check ook zo nu en dan of er in de koelcel niet overdadige ijsvorming optreedt. Is dat wel het geval, laat de cel dan goed ontdooien. Ook een inrichtingspuntje is van belang. Deel je koelruimte logisch en netjes in. Als je dan iets uit de koelruimte haalt, weet je meteen waar je iets moet pakken. En zo blijft de koelceldeur minder lang open. Scheelt weer stroom en dus geld. Hygiëne is in een koelkast al belangrijk, in een koelcel nog veel meer. Reinigen is een vast onderdeel in veel horecaruimtes maar de koelruimte zou op nummer één moeten staan. Kijk ook eens naar een vriescel; dat is eveneens een waardevolle toevoeging aan jouw horecazaak!